Γιουυνγκ Τσανγκ - Αγριόκυκνοι

Αυτό το βιβλίο το είχα βρει πολλές φορές μπροστά μου αλλά τελικά το έπιασα στα χέρια μου μόνο όταν ξέμεινα και το βρήκα στη βιβλιοθήκη της μαμάς μου.

Δεν είναι αριστούργημα λογοτεχνικά. Η αξία του έγκειται στο ότι αποτελεί μία προσωπική μαρτυρία για το πώς ακριβώς βίωσαν οι άνθρωποι στην Κίνα τα χρόνια του Μάο.

Περιγράφει πολλά απίστευτα για την καθημερινή ζωή στην Κίνα πριν και μετά την επιβολή του Μάο. Ίσως το πιο εντυπωσιακό είναι η σκληρότητα των Κινέζων, η μικρότητά τους αλλά και η απανθρωπιά των βασανιστηρίων στα οποία υπέβαλαν τους γείτονες, τους φίλους, τους γνωστούς τους και γενικά οποιονδήποτε τους έδωσε έστω και την παραμικρή αιτία σε οποιαδήποτε στιγμή της ζωής τους. Μπόρεσαν να βιώσουν σε αυτό το βαθμό κάθε μικροπρεπές τους ένστικτό απλά και μόνο πηγαίνοντας στις αρχές με οποιαδήποτε κατηγορία ήταν της μόδας εκείνη τη στιγμή.

Εάν ο Παμούκ στο Χιόνι – για το οποίο γράφω παρακάτω- καταφέρνει να κάνει τους αναγνώστες του να αγαπήσουν όλους του Τούρκους, η Τσάνγκ σου δίνει κάθε λόγο να αντιπαθήσεις τους συμπατριώτες της.

Η μεγάλη επιμορφωτική αξία του βιβλίου έγκειται στο ότι επιτέλους εξηγεί στους μή- Κινέζους τι ακριβώς ήταν η συλλογική παράκρουση που ονομάζεται πολιτιστική επανάσταση. Μία καταδίωξη οποιουδήποτε αξιωματούχου αδιακρίτως του Κομμουνιστικού κόμματος εμπνευσμένη από το Μάο και το στενό του περιβάλλον με στόχο να διατηρήσει ο πρόεδρος τον έλεγχο του κομματικού μηχανισμού. Είναι τόσο ασύλληπτο το τι έγινε και τόσο δύσκολο να το μεταφέρει οποιοδήποτε ιστορικό βιβλίο ή άρθρο που για αυτό και μόνο το λόγο πρέπει οπωσδήποτε να διαβάσετε αυτό το βιβλίο.

* Το πολυσέλιδο και πολύ προσωπικό αυτό πόνημα εκδόθηκε στα Ελληνικά από την Εστία.

Ορχάν Παμούκ - Χιόνι

Μια και μετά τις διακοπές είχα τόση πολλή δουλειά που δεν προλάβαινα να κοιμηθώ πόσο μάλλον να καταγράψω τις εντυπώσεις μου για τα βιβλία που διάβασα, θα προσπαθήσω κατόπιν εορτής να αναπληρώσω τον χαμένο χρόνο.

Ξεκινώ με το Χιόνι του Ορχάν Παμούκ γιατί είναι το πιο επίκαιρο από τα βιβλία που έχω διαβάσει – ιδίως μετά την εκλογή του Γκιούλ στην προεδρία και το άνοιγμα του κεφαλαίου «μαντίλα στα πανεπιστήμια». Διηγείται την ιστορία ενός Τούρκου ποιητή που για πολιτικούς λόγους αναγκάζεται να καταφύγει στη Γερμανία. Αρκετά χρόνια μετά ο Κα, που προέρχεται από εύρωστη οικογένεια της Κωνσταντινούπολης και πέρασε τη ζωή του κάνοντας όνειρα πως σχετικά εύκολα η Τουρκία μπορεί να γίνει Ευρωπαϊκή χώρα, επιστρέφει στη χώρα του για την κηδεία της μητέρας του.

Μία εφημερίδα της Κωνσταντινούπολης του προσφέρει την ευκαιρία να ταξιδέψει στην πόλη Καρς για να καλύψει δημοσιογραφικά τις τοπικές εκλογές – στις οποίες αναμένεται να επικρατήσει ένας επίσης ποιητής και πρώην συμφοιτητής του Κα που στο μεταξύ έχει γίνει ισλαμιστής.

Η δημοσιογραφική του αποστολή έχει όμως και έναν άλλο σκοπό, να καλύψει τις αυτοκτονίες νεαρών μουσουλμάνων φοιτητριών στις οποίες απαγορεύεται να συνεχίσουν την εκπαίδευσή τους εάν δεν πάψουν να φορούν μαντίλα.

Δεν θα μπω στις λεπτομέρειες της πλοκής. Η ουσία του βιβλίου είναι πως με τον μοναδικό του τρόπο ο Παμούκ καταφέρει να μεταδώσει στους αναγνώστες πολλά από τα ρεύματα και τους τύπους ανθρώπων που υπάρχουν σήμερα στην Τουρκία.

Κατανοεί κανείς τους προβληματισμούς τους, τα κίνητρα που τους οδηγούν στις αποφάσεις τους και χτίζουν τις πεποιθήσεις τους τροφοδοτώντας τη μοίρα τους και μέσα από αυτά αποκαλύπτονται τα πολλά αδιέξοδα που αντιμετωπίζει η τουρκική κοινωνία.

Ακριβώς λόγω των παραπάνω, αλλά και γιατί ο Παμούκ είναι ένας φανταστικά χαρισματικό συγγραφέας γεμάτος αγάπη για τη χώρα του και τους ανθρώπους της, διαβάζοντας αυτό το βιβλίο νιώθεις αγάπη και συμπάθεια για τον λαό της Τουρκίας ανεξαρτήτως πεποιθήσεως – αν και πρέπει να πω πως δεν μιλά για κανέναν Γκρίζο Λύκο.

Παραδόξως αυτοί που καταλήγεις να συμπονάς περισσότερο δεν ανήκουν στις φτωχές μάζες αλλά στις πλούσιες εξευρωπαϊσμένες οικογένειες τις Κωνσταντινούπολης, κάτι τύπους σαν τον Κα γιατί πλέον καταλαβαίνεις πως μάλλον πετούν στα σύννεφα ή τουλάχιστον έτσι φαίνεται σε όλους τους συμπατριώτες τους.

Τρία πράγματα που μου έκαναν εντύπωση:

- Ο Παμούκ πρέπει να κάνει ένα υπέροχο λογοπαίγνιο στα τουρκικά.
Κα – το όνομα του ήρωα
Καρ – η τουρκική λέξη για το χιόνι
Καρς – το όνομα της χιονισμένης πόλης που διαδραματίζεται το βιβλίο.

- Στην Τουρκία υπάρχουν μουσεία για την γενοκτονία των Αρμενίων εξηγεί ο Παμούκ, μόνο που αναφέρονται στη γενοκτονία που πραγματοποίησαν οι Αρμένιοι με θύματα τους Τούρκους!

- Ο Παμούκ είναι πολύ πιο απολαυστικός σε ελληνική μετάφραση απ'ότι σε αγγλική για λόγους που δεν έχω τα απαραίτητα εφόδια για να κατανοήσω.

* Το βιβλίο εξέδωσε στα ελληνικά η Ωκεανίδα.